Traditionele Turkse kunstmuziek

Tweede, bewerkte editie

Wouter Swets, bewerkt door Michiel van der Meulen / 2023
TouMilou Music: xiii + 217 pp / ISBN 978-94-641829-9-6 / paperback: € 22,99

> Direct naar bestellingen en downloads >
(onderaan pagina)   

Traditionele Turkse kunstmuziek (Traditional Turkish art music) is a Dutch textbook on Ottoman music by Wouter Swets (1930–2016), the first edition of which was published in 1983 by Dutch public broadcasting organisation KRO. It summarised a series of 21 radio lectures Swets gave on the subject between October 1981 and Februari 1982. Turkish art music is presented in terms of its historical and geographical context, forms and approaches, modes and rhythm. In its eloquence and ornateness, the book is very characteristic of Swets. When preparing the second edition, it was therefore decided to keep the text as it is, dealing with the fact that it is partly outdated mainly with annotations and a postscipt. Based on the developments since the heyday of Ottoman music (late 19th–early 20th century), Swets saw a downward trend and was quite pessimistic about the music’s future. Forty years later, we can establish that it is in a much better state than he projected.

Omslagtekst

Turkse kunstmuziek heeft zich gedurende vele honderden jaren ontwikkeld in het Osmaanse Rijk en sinds de val daarvan in het moderne Turkije. Aan de basis staan makam, het zeer uitgebreide Turkse modale systeem, usul, het bijbehorende ritmische systeem, een set compositievormen en genres, en een prachtige, melismatische uitvoeringspraktijk, dit alles optellend tot een zeer rijke en verfijnde muziektraditie.

Auteur Wouter Swets (1930–2016), bekend en markant musicus en etnomusicoloog, heeft Turkije muzikaal gezien vanuit het Westen benaderd, vanuit een passie voor de volksmuziek van de Balkan die hij naar Nederland bracht om daar de in zijn ogen verstarde muziekpraktijk van de jaren ’50 nieuw leven in te blazen. De bestudering van deze muziek móest Swets op een gegeven wel brengen bij de Turkse kunstmuziek, die zich met name ontwikkelde in İstanbul, de hoofdstad van het Osmaanse Rijk waarvan de Balkan eeuwenlang deel uitmaakte. Hij wijdde er begin jaren ’80 een serie radiolezingen aan, waarvan de eerste uitgave van dit boek de samenvatting vormde. In deze tweede editie is de prachtig bloemrijke en karakteristieke originele tekst geheel intact gelaten en waar nodig geannoteerd. In een naschrift is Swets’ vrij sombere visie op de toestand en toekomst van de Turkse kunstmuziek geplaatst in de context van zijn leven en werk, en afgezet tegen ontwikkelingen sinds het verschijnen van de eerste editie. Redactie en bewerking zijn verzorgd door Michiel van der Meulen (1969) die, als zoon van een medemuzikant van Swets van het eerste uur, vanaf zijn vroegste jeugd is blootgesteld aan de muziek waar Swets zo van hield.

• Alle notenvoorbeelden zijn gecontroleerd aan de hand van goede uitvoeringen en opnieuw getranscribeerd.
• Liedtitels zijn vertaald door de Turks-Nederlandse musicus en componist Cengiz Arslanpay (1989). De symbolische betekenis van enkele daarin voorkomende woorden is met zijn hulp nader verklaard in een aanvulling op Swets’ paragraaf over de inhoud van Turkse liedteksten.
• Swets was in 1982 van mening dat de Turkse kunstmuziek verloren aan het raken was. In een naschrift bij hoofdstuk 1 wordt zijn analyse besproken in de bredere context van zijn musicologische opvattingen en werk. Ruim 40 jaar later levert de confrontatie van zijn projectie met de status quo gelukkig een veel minder somber beeld op.
• Ter illustratie van Swets’ latere eigen bijdragen aan de Turkse kunstmuziek zijn de partituren toegevoegd van zijn Isfahân Saz Semâî en de bewerking die hij begin jaren 2000 maakte van de Sabâ kar-ı nâtık van Zekâi Dede (1825–1897).

Dankwoord

KRO-NCRV, uitgever van de eerste editie, wordt bedankt voor de toestemming voor deze tweede druk en Bernard Kleikamp (Pan Records, Muziekuitgeverij Parallax) voor de toestemming om de partituren van de Sabâ kar-ı nâtık ‘Tamamlattı Sabâ’ en Isfahân Saz Semâî te reproduceren. De boekproductie is financieel mogelijk gemaakt door Roland van Abel, vereffenaar van de nalatenschap van Wouter Swets, in samenspraak met Gary Swets, neef van Wouter, namens de erven Swets. Roland wordt tevens van harte bedankt voor zijn bijdrage aan de eindredactie, samen met Roel Sluis en Crispijn Oomes die respectievelijk circa veertig en veertien jaar met Wouter Swets hebben gemusiceerd. Cengiz Arsanpay, Martine van der Meulen, Nathan Daems, Joost Rekveld, Yaşar Saka, Frank Leenhouts, en Sipko den Boer worden bedankt voor commentaar c.q. advies. Tot slot dank ik Nik Trabucho Alexandre voor zijn mooie vormgevingswerk en de plezierige samen­werking.

Michiel van der Meulen,
Kralendijk, oktober 2023

Verantwoording eerste editie (1983)

De stof van dit boekje geeft een samenvatting van mijn 21-delige radioserie van oktober 1981 tot februari 1982 over traditionele Turkse kunstmuziek en is zodanig geredigeerd dat zij systematisch en overzichtelijk algemene informatie verschaft over deze muziek die een zinvolle begeleiding kan zijn voor degenen die naar mijn radiolezingen hebben geluisterd en zelfstandig kan worden benut door degenen die dat niet hebben gedaan, terwijl zowel vakman als leek er zijn voordeel mee kan doen. In de radiocauserieën werd toegewerkt naar klinkende voorbeelden van wat met woorden werd geconstateerd. Omzetting van alle in de serie gebruikte muziekvoorbeelden in notenvoorbeelden tussen de tekst zou het boek een omvang hebben gegeven die in dit bestek niet verwezenlijkbaar was. Daarom werd volstaan met een 17-tal notenvoorbeelden, los van de tekst, die een zo veelzijdig mogelijk beeld van de Turkse muziek geven. Bij het samenstellen van de radioreeks en dus ook van dit boekje heb ik gebruik gemaakt van gegevens die ik vond in publicaties van Turkse musicologen zoals Râuf Yektâ, Suphi Ezgi, Gültekîn Oransay en Yılmaz Öztuna, maar daarnaast ook van inzichten die ikzelf in de loop der tijd heb ontwikkeld. Het wachten is thans op het standaardwerk over de Turkse traditionele kunstmuziek van Ekrem Karadeniz dat deze kenner bij uitstek reeds jaren geleden schreef, maar dat eerst binnenkort in druk zal verschijnen*.

Wouter Swets,
Den Haag, oktober 1982
__________________

* Dit boek zou verschijnen in 1983 en dertig jaar later worden heruitgegeven: M. Ekrem Karadeniz, 2013. Türk Mûsikînin Nazariye ve Esasları (Theorie en principes van de Turkse muziek). Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Ankara, XXII + 789 pp.

Wouter Swets bestudeert Turkse kunstmuziek / Wouter Swets en componist Laika Karabey, Amsterdam 1959 / Foto: Henk Arends / Copyright © 2019 Pan Records.

• Acem Beste ‘Sabâ ki dest ura ol zülfe’ (O, ochtendwind, voorzichtig met het haar van mijn geliefde) / Enfî Hasan Ağa (1670?–1729)
• Hüseynî Ağır Semâî ‘Tal’atın devr-i kamerde’ (Je blik is verborgen in het ritme van de maan) / Zaharya Efendi (?–1740)
• Bestenigâr Nakış Beste ‘Ey taht-ı hezâr’ (O, troon van de nachtegaal) / Anonymus
• Nişâburek Nakış Yürük Semâî ‘Gel ey sabâ o gül-i hoş-nümâyı söyleşelim’ (Laten we het hebben over de elegante roos) / Kassamzâde Mehmet Efendi (1705?–1770?)
• Tâhir-Bûselik Şarkı ‘Gülle hem bezm-i visâliz gerçi hâr olsak da biz’ (Eén zijn wij met de roos, al zijn we maar doorns) / Fehmi Tokay (1889–1959)
• Nihâvend İlâhî ‘Hasbihâl ettim bütün şeb’ (De hele nacht voerde ik lieve gesprekken) / İzzeddin Hümâyî Bey (1876–1950)
• Sabâ-Zemzeme Şarkı ‘Hayâl-i yâre değme’ (Beroer niet de verbeelding) / Rifat Bey (1820–1888)
• Hüzzam Şarkı ‘Gönül verdim bir civane’ (Op een jongere ben ik verliefd) / Sultan Selim III (1761–1808)
• Sabâ Saz Semâî / Wouter Swets (1930–2016)

Bestellingen en downloads / Gebruiksvoorwaarden in voettekst

Traditionele Turkse Kunstmuziek wordt uitgegeven via Brave New Books; de erin opgenomen partituren zijn los verkrijgbaar als gratis digitaal supplement. De boekopbrengsten komen ten goede van een lopende inspanning om de muzikale nalatenschap van Wouter Swets veilig te stellen. TouMilou Music draagt hieraan pro bono bij.

Neem contact op / Contact us